Land van Cuijk

Het zal niemand zijn ontgaan dat er door de landelijke economische en financiële crisis het komende begrotingsjaar 2011 en waarschijnlijk ook nog in 2012 structureel flink bezuinigd moet worden om onze gemeentebegroting uit de rode cijfers te houden. Structureel betekent bepaalde uitgaven die jaarlijks terugkomen definitief schrappen. Dat geldt ook voor Boxmeer en haar begroting. Daar heeft geen enkel gemeentebestuur om gevraagd, maar het krijgt dit vanuit het rijk wel op zijn bordje, en hard ook. Immers, voor Boxmeer komt dit neer op een slordige drie miljoen euro in 2011, mogelijk gevolgd door nog eens zo’n twee miljoen euro in 2012.

Dat laatste gebeurt enerzijds in de vorm van een bezuiniging, die het rijk deels afwentelt op de provincies en gemeenten. Dat zijn de 18 miljard bezuinigingen van het kabinet Rutte-Verhagen, die het in één keer zo snel mogelijk wil realiseren. Terwijl er landelijk best andere keuzen kunnen worden gemaakt en gemeenten kunnen worden ontzien (bijvoorbeeld door geen of minder JSF-vliegtuigen aan te schaffen, de hypotheekrenteaftrek voor de duurdere huizen te verlagen).
Anderzijds gebeurt dit door rijks- en/of provincietaken door te schuiven naar gemeenten, uiteraard zónder daarbij voldoende geld mee te geven. Want, zo denkt het kabinet, hoe dichter je zaken bij de mensen regelt, des te goedkoper wordt het.

Beïnvloedbare kosten

Tot zover de landelijke politieke keuzes die er zijn gemaakt. En daar zit je dan als gemeentebestuur. Met een toch al niet al te rijk gevulde gemeenteknip krijg je een verhoudingsgewijs groot deel van ’s Rijks bezuinigingen op je bordje. Een verhoudingsgewijs groot deel omdat in het slechtste geval de gemeente zo’n vijf miljoen euro (2011+2012) op haar begroting moet bezuinigen. Dat bedrag kan alleen maar komen uit de beïnvloedbare kosten, die zestien miljoen bedragen. Deze zestien miljoen zijn opgebouwd uit negen miljoen organisatie- en personeelskosten en zeven miljoen euro, die worden uitgegeven aan diverse beleidsterreinen. Maar je kunt niet zomaar overgaan tot bezuinigen. Zou je er bijvoorbeeld voor kiezen alle personeel te ontslaan, dan bespaart de gemeente weliswaar negen miljoen euro, maar dan heb je een leeg gemeentegebouw en geen medewerkers meer om de burgers te bedienen: niet realistisch dus, maar het kan wel met iets minder ambtenaren (ruim -1 miljoen). Verder heb je een fors aantal posten, waar helemaal niet op bezuinigd kàn worden omdat dit wettelijke taken betreft die de gemeente móet uitvoeren, onder andere van het rijk: bijvoorbeeld paspoorten afgeven (burgerzaken) of het verstrekken van uitkeringen (sociale zaken).
De reëel beïnvloedbare kosten in de gemeentebegroting bedragen dus eigenlijk maar ruim zeven miljoen euro. En daarvan moet dus nog eens 2 miljoen worden bezuinigd (want personeel is al -1 miljoen). De gemeenteraad beslist uiteindelijk, waar en hoe dit moet gebeuren. Het college van b en w heeft hiervoor - na een voorzet vanuit de raad, de kadernota - een voorstel geschreven waarin het aangeeft waar er wat bezuinigd zou kunnen worden.

Ontzien zwakkeren

De SP gaat in de eerste plaats voor het ontzien van de zwakkeren in de Boxmeerse samenleving en het voorkomen van armoede. Want met de rijksbezuinigingen die reeds afgekondigd zijn en die nog op ons afkomen, is de kans dat mensen financieel in de knel komen fors groter geworden. Vooral de mensen die een handicap hebben, een laag inkomen hebben of in de bijstand zitten worden heel hard getroffen. Volkomen onterecht, zo vindt de SP.
Het rijk gaat er vanuit dat de gemeente deze mensen zal behoeden voor de armoedeval, maar als het rijk bezuinigingen zó doorschuift zonder er voldoende geld bij te geven, dan zullen we in onze gemeente het geld anders in moeten gaan zetten om de begroting sluitend te maken. Dat is bovendien nodig om te voorkomen dat (deze) mensen voor hele lange tijd (ook sociaal-maatschappelijk) buitenspel worden gezet.
De SP is zich er terdege van bewust dat de keuzes die nu gemaakt moeten worden vervelend en pijnlijk zijn voor veel mensen. Maar het zijn keuzes die nodig zijn om toch nog iedereen zoveel als mogelijk mee te laten (blijven) doen in onze Boxmeerse samenleving, met het beschikbare geld dat er is.
De SP heeft altijd geknokt voor een ruimhartig beleid, om daarmee zoveel mogelijk mensen de kans te geven om mee te kunnen doen. En dat blijven we doen samen met de coalitiepartijen.
Naast het ontzien van de minder draagkrachtigen, staat het thema leefbaarheid hoog genoteerd. Beide zijn ook in samenspraak met de coalitiegenoten CDA en LOF opgenomen in het coalitieakkoord. Over leefbaarheid: “De coalitie blijft ondanks de verminderde financiële middelen bouwen aan een gemeente waarbij de leefbaarheid in de kernen op een aanvaardbaar niveau blijft, ondanks ingrijpende keuzes die gemaakt moeten worden”.

Waaruit kiezen?

Om een beeld te geven van de ruimte die er is om te bezuinigen geef ik u een paar voorbeelden. Van de twaalf programma’s (hoofdstukken) in de begroting zijn er maar een paar, waar we wat grotere bedragen kunnen vinden om te bezuinigen. Programma’s waar nauwelijks iets valt te bezuinigen zijn: Burgerzaken (slechts 4.600 euro beïnvloedbaar); Ruimte en Economie (lokaal stimuleren van de economie), daar is maximaal 45 duizend euro te halen en het programma Vergunningen (72 duizend euro) en bij de Brandweer kan maximaal 100 duizend euro bezuinigd worden. Dat schiet dus niet echt op als je 2 miljoen euro moet vinden.
Programma’s waar meer bezuinigd kan worden zijn: Gemeentewerken en Milieu, Realisatie en Mobiliteit, zeg maar het beheer van de openbare ruimte: met respectievelijk 646 duizend en 845 duizend euro samen goed voor anderhalf miljoen. Maar de wegen en het groen moeten ook worden aangelegd én onderhouden. Daar komt bij dat het onderhoudsniveau van wegen enkele jaren geleden al is verlaagd vanwege te krappe financiën. Veruit de grootste pot beïnvloedbare kosten zit bij het programma Welzijn en Leefbaarheid met ruim 2,7 miljoen euro, waaronder bijvoorbeeld Kunstencentrum De Meander, Biblioplus en welzijnsorganisatie Radius. En personeel is al eerder genoemd.

De keuzes

Blijven dus nog twee miljoen over, waarvan de grootste posten hier op een rij worden gezet. Zoals hiervoor reeds opgemerkt bevat het programma Welzijn en Leefbaarheid met 2,7 miljoen euro de grootste post aan beïnvloedbare kosten. Dat naast personeel ook deze post in beeld komt is op zich genomen dan ook niet zo vreemd.
Er is gekeken of het inkopen van diensten bij de diverse instanties, zoals Biblioplus, De Meander en Radius goedkoper en efficiënter kan. Zo staat het verwoord in het bezuinigingsvoorstel dat nu voorligt. In totaal wordt er bij deze drie instanties 505 duizend euro bezuinigd. De SP staat zeker niet te trappelen om deze bezuinigingen te behandelen,maar doen we het niet dan hebben we over een paar jaar een veel groter probleem.
Op het programma Welzijn en Leefbaarheid wordt 296 duizend euro bezuinigd, onder andere op de post Leerlingenvervoer en bij de post Welzijn en Zorg wordt 200 duizend euro.
Op het programma Sociale Zaken sneuvelt de individueel toegekende extra vergoeding van opgeteld 125 duizend euro aan alternatieve vervoerskosten naast/bovenop de bestaande CVV-regeling, ofwel de Taxihopper. Op Gemeentewerken en Milieu Ruimte en Mobiliteit (vooral beheer openbare ruimte) tenslotte wordt plusminus 250 duizend euro bezuinigd.

De pijn...

Kortom, de bezuinigingen zullen de Boxmeerse inwoners pijn, waarbij, naast de SP een grote meerderheid van de raadsleden onderschrijft dat:
- de financieel minder draagkrachtige inwoners moeten worden ontzien en armoede voorkomen moet worden.
- de leefbaarheid in alle kernen op een aanvaardbaar niveau dient te blijven.
- Geïnvesteerd moet worden in onderwijs, (betaalbare) woningbouw en werkgelegenheid.
Politieke kleur lijkt bij de lokale bezuinigingsdiscussie niet zo heel veel uit te maken, immers de keuze aan beïnvloedbare kosten is in Boxmeer helaas maar zeer beperkt. En ja, natuurlijk kun je er ook voor kiezen de onroerend zaakbelasting (OZB) te verhogen. Maar die keuze houden we liever achter de hand voor de plusminus 2 miljoen aan bezuinigingen die waarschijnlijk nog voor het begrotingsjaar 2012 moeten worden gevonden.

Winfried Bosters,
Fractievoorzitter SP Boxmeer.